Poeti m? i madh i Rilindjes Komb?tare shqiptare, atdhetar, mendimtar dhe veprimtar i shquar i arsimit e i kultur?s shqiptare. Lindi m? 25 maj 1846 n? Frash?r, ku b?ri m?simet fillore dhe nisi t? m?sonte persishten pran? teqes? bektashiane. M? 1865 familja u shp?rngul n? Janin?, ku bashk? me v?llan? m? t? vog?l Samiun, mbaroi gjimnazin grek "Zosimea" (1869). B?ri pastaj pak muaj n? Stamboll, si n?pun?s i vog?l n? zyr?n e shtypit (1870), po iu shfaq tuberkulozi dhe u kthye n? vendlindje p?r klim? t? mir?. N? fillim ishte n?pun?s t? dhjetash n? Berat e m? pas i dogan?s n? Sarand? (1372-77). N? k?t? periudh? Naim Frash?ri. b?ri prova t? vjersh?rimit shqip, n?n ndikimin e bejtexhinjve e u dha pas vjersh?rimit persisht, me sukses, duke botuar m? von? edhe nj? p?rmbledhje lirika sh Tejhyjylat (?nd?rrimet, 1885). N?n ndikimin e ngjarjeve historike, sidomos t? Lidhjes Shqiptare t? Prizrenit, nj?ri nga udh?heq?sit e s? cil?s ishte Abdyli, v?llai i tij m? i madh, dhe t? veprimtaris? kulturore patriotike t? Shoq?ris? s? Stambollit, n? krye t? s? cil?s ishte Samiu, Naim Frash?ri. braktisi vjersh?rimin persisht dhe iu kushtua le t?rsis? shqiptare. Poema e tij e par? e re ishte Shqip?ria (1880, botuar m? 1897), q? entuziazmoi patriot?t shqiptar?. N? Stamboll Naim Frash?ri. ka qen? nd?r botuesit kryesor? t? revist?s "Drita", m? pas "Dituria"(1884-85), ku u botuan shum? vjersha t? tij, proza e vargje p?r shkollat e para shqipe q? do t? hapeshin, disa shqip?rime t? shkrimtarit. Ai sh?rbente si an?tar i Komisionit t? Botimeve pran? Ministris? s? Arsimit, m? pas si kryetar.

M? 1886 Naim Frash?ri. botoi poem?n e tij t? famshme Bag?ti e bujq?sia, at? greqisht D?shira e v?rtet? e shqiptar?ve (O alithis pothos ton Alvanon) dhe kat?r libra p?r shkollat: "Vjersha p?r m?sonjtoret e para", "E k?ndimit t? ?unavet k?ndonj?toreja", (n? dy v?llime, me poezi, lexime t? ndryshme, njohuri t? para shkencore humanitare), si dhe nj? "Histori t? p?rgjithshme". M? 1888 vijoi me "Diturit?" (ribotuar m? 1895 me titullin "Gjith?sia", - shkenca t? natyr?s). M? 1890 doli p?rmbledhja e lirikave Lulet e ver?s, pastaj "M?simet" (proza patriotike dhe t? moralit) dhe Fjala flutarake (vjersha) m? 1894, s? fundi m? 1898 poema e madhe epike Historia e Sk?nderbeut dhe poema fetare Qerbelaja etj. Naim Frash?ri. vdiq n? 20.10.1900 n? lagjen Erenqoj t? Stambollit, ku dhe u varros. Eshtrat e tij jan? sjell? n? Shqip?ri. Naim Frash?ri. u shqua p?r lirik?n e tij patriotike me tem? aktuale (vjershat "Gjuha shqipe", "Kor??s" 1887 etj.), u k?ndoi me pasion t? rrall? mallit dhe bukurive t? atdheut ("Bag?ti e bujq?sia") dhe b?ri thirrje t? fuqishme p?r ?lirimin e tij (krijime t? ndryshme, "D?shira e v?rtet? e shqiptar?ve"), si dhe p?r begatimin e vendit dhe nj? t? ardhme demokratike t? tij. Ai i k?ndoi natyr?s, dashuris? (poema "Bukuria", nj? nd?r kryesoret e tij, 1890), miq?sis?, jet?s intime (me breng?n p?r t? af?rmit q? bori). Poema "Historia e Sk?nderbeut"qe nj? kuror?zim i vepr?s s? tij, "testamenti i tij politik e poetik", me grishje t? hap?ta p?r ?lirim nga Turqia. Poema ?sht? shkruar sipas tradit?s s? madhe barletiane. N? poemat epike ai u ndikua nga historit? e vjersh?ruara t? Lindjes dhe nga bejtexhinjt? frash?riot?, po duke iu kund?rv?n? k?tyre me shqipen e kulluar apo me shkarkirnin e dogm?s fetare (n? "Qerbelaja" dhe n? veprat e tjera, q? i hartoi p?r afrimin e elementit besimtar n? l?vizjen komb?tare). Naim Frash?ri. u shqua edhe p?r poezin? meditative, nisi n? shqipet poezin? filozofike (vjersha "Per?ndia"1890). Shkroi dhe proza p?r t? vegjlit dhe b?ri disa p?rshtatje mjesht?rore fabulash t? La Fontenit. Bot?kuptimi i Naimit ishte n? thelb panteist e idealist. Me admirimin e madh q? kishte p?r racionalizmin e Dekartit dhe si pasues i shquar i iluminist?ve francez? Volter, Ruso etj., me besimin e plot? n? shkencat dhe n? rolin e tyre revolucionar n? shoq?ri (pranimi i teoris? Kant-Laplas dhe i darvinizmit, q? i propagandoi me guxim t? madh p?r koh?n), me demokratizmin e tij dhe antimonarkizmin, besimin n? aft?sit? e pashtershme t? popullit t? vet p?r t? q?ndruar, p?r t'u ?liruar, p?r t? vajtur p?rpara me hov, Naim Frash?ri. u b? nj? veprimtar revolucionar n? t?r? fushat, si shkrimtar, njeri i mendimit, njeri politik. E gjith? veprimtaria e tij letrare dhe kulturore ishte e lidhur ngusht? me ?lirimin dhe p?rparimin e vendit, me ?lirimin shpirt?ror dhe ndri?imin e masave t? popullit. Ai kishte besim t? plot? n? aft?sin? e mendjes p?r t? njohur realitetin e p?r t? v?n? n? sh?rbim t? njeriut njohjen e ligjeve t? bot?s. K?rkonte arsimim p?r t? gjith?, emancipimin e gruas, qeverisjen demokratike, t? vendit (nj? " demokraci prej pleqet?, pra t? nj? ngjyre shqiptare), ngrinte lart vetit? e karakterit t? shqiptar?ve (bes?n, trim?rin?, bujarin?), traditat komb?tare q? nga lasht?sia pelazgjike. B?nte thirrje p?r miq?si me fqinjt? n? kushtet e respektit reciprok, shpallte dashurin? n? gjith? popujt e racat, ngrihej me forc? kund?r Megali Ides? e pansllavizmit, duke admiruar vetit? dhe kultur?n e popujve t? tjer? (poezin? ,p?rparimtare lindore, at? greke, latine, rilindjen evropiane, romantizmin evropian, prej t? cilave dhe u ndikua).

Naim Frash?ri. luajti, p?rkrah Samiut e pas Kristoforidhit, nj? rol themelor p?r shqipen e re letrare, t? cil?n e shkroi me nj? pasuri t? ve?ant? fjalori e sidomos frazeologjike, duke u mb?shtetur kryesisht n? gjuh?n e popullit, e shkroi t? past?r dhe b?ri nj? pun? t? dukshme p?r pasurimin e saj, duke e ngritur at? n? lart?sin? e nj? gjuhe arti t? zhvilluar dhe kulture.

Ndikimi i Naim Frash?ri., me gjallje t? shkrimtarit dhe pas vdekjes, jo vet?m te shkrimtar?t shqiptar? t? koh?s, por edhe t? periudh?s s? m?vonshme, ishte i madh. Pas ?lirimit u vun? n? pah dhe u ?muan gjer?sisht meritat dhe vlerat e pun?s dhe t? krijimtaris? s? tij, p?rmes studimesh t? ndryshme. Ribotimet e veprave t? tij jan? t? shumta; p?rve? tyre jan? b?r? edhe disa botime kritike shkencore t? veprave t? Naimit. Emrin e Naim Frash?rit e mbajn? shkolla dhe institucione t? ndryshme. P?r merita kulturore n? Shqip?rin? jepet urdhri q? mban emrin e poetit komb?tar.