Titan?t, nj? tunel n?n Paq?sor

Enrico Galimberti

Misteri i kanaleve gjigande n?ntoksor? n? pika t? ndryshme t? globit

N?se spanjoll?t, duke hyr? n? Kuzko, nuk do t? kishin reaguar me aq mizori, duke masakruar Atahualpa-n, kushedi sesa anije do t? nevojiteshin p?r t? mbartur drejt Spanj?s gjithato thesare q? tashm? dergjen n? thell?sit? e Tok?s, ku mbase do mbeten t? fshehura p?rgjithmon?, prejse ata q? i pat?n fshehur jan? t? vdekur dhe s'mund ta zbulojn? sekretin?.

K?shtu shkroi prifti-ushtar ?eza de Leon pak vite mbas vrasjes s? perandorit t? fundit Inkas dhe masakrave t? kryera nga Pizarro dhe hordhit? e tij. E i thot? k?to fjal? me plot t? drejt?, sepse aventurier?t iberik?, t? verbuar nga etja e tyre p?r pasuri, vepruan pik?risht n? m?nyr?n m? pak t? p?rshtatshme p?r ta k?naqur k?t? etje.

Pizarro zuri rob Atahualpa-n dhe deklaroi se do t'ia jepte lirin? vet?m n?se ai do t'i dor?zonte t? gjith? thesarin e Inkasve. Por, p?rpara se ai t? merrte nj? vendim, gruaja e perandorit Inkas u k?shillua me orakullin e Diellit dhe, duke e m?suar se bashk?shorti i saj kishte p?r t'u ekzekutuar gjithsesi nga pushtuesit, dha urdh?r q? thesari t? fshihej, e mandej vrau veten. Po ku u fsheh thesari?

?N?p?r tunele m? t? sigurta se fortesat- na thot? arkeologu anglez Harold Wilkins, - t? g?rrmuara n? zem?r t? malit dhe t? vulosura me hieroglife q? ofrojn? ?el?sin p?r fjal?n magjike ?Hapu sezam!?. ?sht? fjala p?r sekrete rreth kuptimit t? t? cilave di vet?m nj? inkas p?r ?do brezni. The thesaret flen? n?p?r tunele t? n?ndheshme t? nd?rtuara tash mij?ra vjet nga qytet?rimi i nj? rrace t? zhdukur.

Hipoteza ?sht? e besueshme: tunele n?ntok?sor? t? k?tij lloji jan? t? shumt?, por jo vet?m n? territorin Inkas. Gjithsesi, m? i njohuri ?sht? i p?rb?r? nga nj? rrjet galerish n?ntok?sore q? do t? lidhnin Lim?n me Kuskon, kryeqytetin e lasht? t? Perus?, p?r t? vazhduar mandej duke u drejtuar n? juglindje, deri n? kufirin bolivian. Simbas dokumenteve t? lashta, tuneli ka br?nda nj? varr shum? t? pasur mbret?ror.

P?rve? ngashnjimit t? thell? q? t? shkaktojn?, k?to galeri p?rfaq?sojn? nj? mister arkeologjik shum? josh?s. Studiuesit q? merren me k?t? ??shtje p?rputhen midis tyre n? iden? se, tunelet n?ntok?sore nuk mund t? ken? qen? g?rrmuar nga Inkasit: k?ta t? fundit thjesht mund t'i ken? shfryt?zuar, duke ditur k?sisoj vet?m rreth egzistenc?s s? tyre por jo rreth origjin?s.

I ?uditsh?m ?sht? fakti se pothuajse i t?r? planeti yn? ?sht? i brazduar prej tunelesh t? till?, rreth njohjes dhe studimit t? tyre duhet b?r? ende shum? pun?. P?rve?se n? Amerik?n e Jugut tunele t? tilla gjejm? edhe n? Kaliforni, n? Virxhinia, n? Havai (ku mendohet se lidhen nd?rmjet tyre disa ishuj t? arqipelagut), n? Oqeani, n? Azi, e edhe n? Suedi, n? ?ekosllovaki, n? Ishujt Baleare, n? Malt?. Nj? galeri gjigande e eksploruar p?r pes?dhjet? kilometra, lidh gadishullin iberik me Marokun, dhe egziston nj? mendim shum? i p?rhapur q? n?p?rmjet nj? korridori t? till? t? ken? arritur prej Afrik?s majmun?t (t? vetmit n? kontinentin ton?) q? jan? vendosur n? k?t? gadishull.

Hipotezat q? krijohen nga shkaqe natyrale, simbas mendimit tim jan? po aq t? papropozueshme sa edhe hipoteza simbas s? cil?s, p?rpara se t? shfaqeshin homo sapiens-?t egzistonin Gjigand?t.

Si p?rfundim, ?sht? e qart? se planeti Tok? vazhdon ta ngacmoj? ?do ?ast fantazin? ton? e t? na ofroj? shum? argumenta, me t? cilat ngop por edhe e rrit n? m?nyr? t? pashterrshme urin? ton? p?r dije.

P?rktheu: Shp?tim Kelmendi

Atahualpa

A tahualpa ishte i dymb?dhjetti dhe i fundmi perandor Inkas. Mendohet t? jet? lindur rreth vitit 1500 n? Kuito. Kur i ati, perandori Huayna Capac vdiq, pa caktuar ndonj? trash?gimtar p?r fronin, Atahualpa luftoi kund?r t? v?llait Huascar i Kuskos, t? cilin e mposhti e urdh?roi q? t? egzekutohej. N? koh?n kur sapo ishte kuror?zuar perandor, ai ra rob n? duart e Pizzarros m? 1532. Edhe pse ofroi pasuri p?rrallore p?r lirimin e tij, Pizzarro nuk pranoi t'ia falte jet?n. K?shtu, perandori i fundit Inkas, Atahualpa, u egzekutua nga konkuistador?t n? Kamajarka.

Pizzarro

F rancisco Pizarro, eksplorator dhe konkuistador spanjoll. ?sht? lindur n? Estremadura 1475 dhe ka vdekur n? Lima m? 1541. Mb?rriti n? Amerik? m? 1510 dhe mori pjes? n? shum? ekspedita eksploruese. Teksa eksploronte bregun perendimor t? Amerik?s jugore, ai m?soi p?r egzistenc?n e nj? perandorie Inkase n? territoret e Perus? s? sotme. M? 1532 zbarkoi n? Peru. N?p?rmjet nj? kurthi mundi t? kap? rob perandorin Inkas, Atahualpa,t? cilin e egzekutoi m? 1532, duke i dh?n? fund egzistenc?s s? perandoris? inkase. Pizzarro vdiq m? 1541, i masakruar nga ithtar?t e Almagros, nj? tjet?r konkuistador, rival i tij.

TITANET-legjenda

T itan? quhen bijt? dhe bijat e Uranit dhe t? Gjeas. Nga m? i riu i tyre, Kroni, i cili shfron?soi t? atin Uranin, e pati origjin?n edhe raca olimpike. Nga kjo rac?, Zeusi ?sht? zoti m? i madh i panteonit helenik. Zeusi, arriti ta shfron?zonte t? atin i ndihmuar nga zota tjer? t? Olimpit, por edhe nga m? i madhi i Titan?ve, Oqeani, i cili kishte mbetur i pak?naqur qysh n? koh?n kur t? gjith? pat?n mb?shtetur v?llain e vog?l Kronin p?r t? hipur n? fronin e t? atit, Uranit. Kjo luft?, e ashtuquajtur Titanomakia, n? t? cil?n protagonist? jan? Titan?t, ?sht? rr?fyer nga Hesiodi n? Teogonin? e tij. Lufta zgjati dhjet? vjet e p?rfundoi me fitoren e Zeusit.